معمولاً در اغلب قراردادهای ملکی، به‎ خصوص قراردادهای تنظیمی در آژانس‎های املاک، مبلغی به عنوان خسارت قرارداد تعیین می‎‌شود که دو طرف معامله با توافق بر سر میزان آن و درج در قرارداد، تعهدات خود را به واسطه آن در مقابل یکدیگر تضمین می‎کنند. به‎عبارتی تعیین خسارت در معاملات ملکی ، نوعی ضمانت اجرایی محسوب شده که باعث می‎شود هر یک از طرف‎ها در مدت مقرر در قرارداد، به تعهدات خود عمل و در غیر اینصورت باید نسبت به پرداخت خسارت به طرف دیگر اقدام کند. در مجله دلتا به بررسی تعیین خسارت در معاملات ملکی پرداخته شده است.

دلیل تعیین خسارت در معاملات ملکی

هدف از انعقاد قراردادهای ملکی اجرای تعهد است و نه مطالبه خسارت؛ تعیین خسارت در معاملات ملکی فقط اهرمی در دست طلبکار است که به واسطه آن متعهد را به انجام تعهد خود ملزم کند. بنابراین به نظر الزام متعهد به انجام دادن تعهد در گام اول، منطقی و کارامدتر از مطالبه خسارت است.

یکی از شیوه های تعیین خسارت در قرارداد، تعیین میزان مشخصی وجه نقد است که به دو شیوه در قراردادها شرط می‌شود و ممکن است به یکی از دو شکل زیر تعیین شود.

• خسارت ثابت
• خسارت غیر ثابت یا روزشمار

بنابراین، خسارت معمولاً مبلغی است که بصورت روزانه و گاهی ثابت به ‎عنوان خسارت یا وجه التزام تعیین می‎شود و بیشتر مواقع دو طرف توجهی به آن ندارند و موقعی متوجه می‎‌شوند که اختلافی بین آن‎ها به وجود آید. در زمان تنظیم قرارداد بیشتر مذاکرات دو طرف سر قیمت ملک یا اجاره‌بها است و توجهی به سایر مواد و بندهای قرارداد، ندارند.

معایب و مزایای تعیین خسارت در قراردادهای ملکی

عیب خسارت ثابت این است که طبق شرط مقرر در قرارداد، فروشنده حتی اگر یک روز هم در انجام تعهداتش به هر دلیل تاخیر کند، باید خسارت سنگینی را به طرف مقابل بپردازد و این خسارت به نظر منصفانه نیست. اما مزیت تعیین خسارت ثابت این است که هر چقدر زمان هم سپری شود، هیچ مبلغی به آن اضافه نخواهد شد، چه یک روز، چه چند سال. همچنین عیب خسارت روزشمار این است که اگر میزان این خسارت در مقایسه با کل قرارداد، رقم ناچیزی باشد، تاثیری در الزام طرف‌ها به انجام تعهد ندارد. مزیت این شیوه این است که هر چقدر از مدت انجام ندادن تعهد بگذرد، بر میزان خسارت قراردادی افزوده می شود؛ به‎خصوص اگر خسارت روزشمار، عدد قابل توجهی مثلاً روزانه ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومان و گاهی بیشتر باشد.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با اصطلاح خیار در معاملات ملکی “خیار در معاملات ملکی به چه معناست؟” را مطالعه کنید.